به نقل از «مهر»

واکاوی علل وقوع بحران در نیجر/ کودتا؛ میراث استعمار برای آفریقا

تاریخ انتشار: ۵ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۲۷۹۸۹

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: کودتا در کشور آفریقایی نیجر و بازداشت محمد بازوم رئیس جمهور این کشور توسط فرماندهان نظامی، رویدادی است که یک بار دیگر، توجه جهانیان را به سوی تکرار کودتا در قاره آفریقا جلب کرد. نظامیان اعلام کرده اند که قانون اساسی نیجر به دست آنها منحل شده و به حیات سیاسی دولت بازوم پایان داده اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سرهنگ امادو عبدالرحمن از فرماندهان ارتش نیجر، ۹ تن از دیگر فرماندهان نظامی نیجر را با خود همراه کرده است. این اقدام در حالی صورت گرفته که بازوم، به عنوان یک رهبر سیاسی نزدیک به کشورهای غربی شناخته می شود.

شاید به همین دلیل است که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا، سریع به کودتای سرهنگ امادو و همقطاران او واکنش نشان داده و از بازوم حمیات کرده است. با انتشار خبر بازداشت رئیس جمهور، جامعه جهانی به سرعت کودتا در نیجر را محکوم کرده و خواستار بازگشت به حکومت دموکراتیک در این کشور است. همچنین بازیگران منطقه‌ای همچون اتحادیه آفریقا (AU) و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) عضویت نیجر را به حالت تعلیق درآورده‌ و امیدوارند با اعمال فشار دیپلماتیک و تشویق بازگشت سریع به حاکمیت غیرنظامی، کودتاگران را منصرف کنند.

اتحادیه آفریقا تلاش برای کودتا را محکوم کرد و از مردم نیجر و آفریقایی ‌ها خواست تا صدای خود را در محکومیت یکپارچه این کودتا بلند کنند و خواستاربازگشت فوری و بدون قید و شرط سربازان به پادگان‌ ها شوند. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، هر گونه تلاش برای به دست گرفتن قدرت با استفاده از زور را محکوم کرده و خواستار احترام به قانون اساسی نیجر شد. همچنین فرانسه، الجزایر و برخی کشورهای دیگر نیز، کودتا را محکوم کردند.

بخشی از شهروندان و نظامیان وفادار به بازوم در نیامی پایتخت نیجر در حمایت از رئیس جمهور به خیابان آمدند اما سربازان کودتاگر با شلیک هوایی، آنان را متفرق کرده اند.

فرمانده کودتاگران، در توجیه اقدام خود برای برانداختن دولت نیجر، به این اشاره کرده که در سایه دولت ناتوان، امنیت در این کشور آفریقایی تحلیل رفته، فقدان برنامه برای اصلاحات اقتصادی به تورم بی سابقه و رکود منجر شده و مردم، نقشی در اداره کشور ندارند.

گفته می شود با وجود ادعاهای مطرح شده توسط سرهنگ امادو عبدالرحمان در مورد اعتراض به بی کفایتی دولت، پای مسائل دیگری همچون قدرت نمایی شبه نظامیان افراطی در میان است و افرادی که در ۸ سال اخیر، از مرزهای مالی و نیجریه وارد کشور نیجر شده اند، هر کدام با گرایش های متفاوت به القاعده و داعش، داعیه آن را دارند که حکومت را بر اساس تفکرات خود اداره کنند.

فرماندهان کودتاگر، انجام وظایف در ادارات دولتی را به حالت تعلیق درآورده اند و قرار است افرادی به عنوان سرپرست امور، کنترل نهادهای اجرایی را در دست بگیرند. آنان همچنین از کشورهای خارجی خواسته اند، از دخالت در وضعیت فعلی نیجر، پرهیز کنند. به دستور کودتاگران، همه مرزهای هوایی و زمینی نیجر بسته شده و مقررات سختگیرانه منع آمد و شد به این شکل برقرار شده که بین ساعات ۲۲ شب تا ۵ بامداد؛ شهروندان حق تردد ندارند.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط سخنگوی کودتاگران، نهادی به نام «شورای ملی»، کنترل کشور را در دست می گیرد اما به این اشاره نشده که در مورد وضعیت انتقال قدرت، از چه رویه ای استفاده خواهد شد.

یکی از نکات مهم در مورد نیجر، این است که سه همسایه این کشور یعنی مالی، چاد و بورکینافاسو هم کودتا را تجربه کرده اند و لیبی نیز به عنوان یکی دیگر از همسایگان نیجر، هنوز روی ثبات کامل را ندیده است. در مورد نیجر، باید برخی شباهت های اسمی نیز توجه کرد. نیجر و نیجریه دو کشور آفریقایی همسایه هم هستند و نباید آنها را با هم خلط کرد. نیجریه با ۲۲۵ میلیون نفر جمعیت، راه داشتن به دریا و یدک کشیدن عنوان غول اقتصادی قاره آفریقا، آینده ای روشن دارد اما نیجر، یک کشور محصور در خشکی با جمعیت ۲۵ میلیون نفری و دارای شرایط اقتصادی و معیشتی دشوار است.

نیجر با ثبت بالاترین آمارهای فقر و نابرابری درآمد در میان فقیرترین کشورهای جهان قرار دارد. دسترسی محدود به آموزش، مراقبت‌ های بهداشتی و زیرساخت ‌های اساسی و نابرابری ‌های توسعه بین مناطق شهری و روستایی از مشکلات عمده این کشور است. همچنین چالش های بزرگی مانند خشکسالی، تغییرات آب و هوایی و بیابان زایی مداوم، نیجر را با بحران روبرو کرده است.

از ایسوفو تا بازوم، اعتراض و عصیان

کودتای اخیر در نیجر بار دیگر توجه را به چالش های سیاسی کشور غرب آفریقا جلب کرد. در گذشته نیز، نیجر سابقه بی ثباتی سیاسی را تجربه کرده است که ویژگی ثابت آن مداخلات نظامی و انتقال قدرت است. حکومت داری ضعیف، مشکلات اقتصادی، درگیری های منطقه ای و نگرانی های امنیتی، باعث شده که این کشور آفریقایی دارای یک چشم انداز سیاسی شکننده باشد. حتی قبل از به قدرت رسیدن بازوم و در دوران زمامداری رئیس جمهور پیشین یعنی محمدو ایسوفو، تنش سیاسی بر نیجر سایه افکنده بود.

ایسوفو که از سال ۲۰۱۱ در راس قدرت بود، در دوران تصدی خود به دنبال حفظ ثبات و اجرای اصلاحات بود. با این حال، نارضایتی از عملکرد دولت او همچنان ادامه داشت و منتقدان، او را به ناتوانی در رسیدگی به نابرابری‌، فساد و چالش ‌های امنیتی متهم می کردند. از آنجایی که محمد بازوم نیز نامزد حزب رئیس جمهور ایسوفو بود و در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ پیروز شد؛ به طور خودکار، خشم منتقدین قدیمی از ایسوفو، شامل حال بازوم هم شد و حتی او را به تقلب و تخلفات انتخاباتی متهم کردند.

آیا فرانسه باز هم مداخله می کند؟

تحرکات گروه های افراطی در آفریقا و در سالیان اخیر، بهانه به دست غربی ها داده تا یک بار دیگر، با رویا و سودای استعمارگرانه، در قاره سیاه، دست به مداخله بزنند. یکی از این کشورها که قبلا هم تجربیات فراوانی در استعمار و جنایت در آفریقا داشته، فرانسه است.

قبلا در دو کشور همسایه نیجر یعنی در مالی و بورکینا فاسو، کودتا روی داد و نظامیانی که در راس این حرکات قرار داشتند، با گروه های افراطی در تماس بودند و همین مساله بهانه به دست فرانسه داد تا مداخله نظامی را در دستور کار قرار دهد. حالا که در نیجر چنین اتفاقی افتاده و مخصوصا با توجه به این که این کشور آفریقایی قبلا مستعمره فرانسه بوده، قاعدتا همه منتظر واکنش دولت پاریس هستند. اما در یک نگاه واقع گرایانه باید گفت؛ امانوئل ماکرون در شرایط فعلی، در حوزه های سیاسی و اقتصادی به اندازه کافی دردسر دارد و بعید است بخواهد در آفریقا به دنبال قدرت نمایی نظامی باشد.

قاره ای برای کودتاهای کوچک و بزرگ

بدون تعارف، می توان آفریقا را قاره کودتاها دانست. چرا که در شش دهه گذشته، نزدیک به یکصد کودتا در کشورهای این قاره روی داده است! نخستین کودتا در آفریقا با روش انتقال قدرت سریع از سیاسیون به ارتش، در سال ۱۹۶۲ میلادی در توگو روی داد. اندکی پس از توگو و چندین بار دست به دست شدن قدرت در این کشور، در سال ۱۹۷۴ در اتیوپی نیز کودتای دیگری به وقوع پیوست. سپس در آفریقای مرکزی، تونس و زئیر کودتا روی داد و پس از آن، نوبت به ماداگاسکار، مالی، ساحل عاج و کشورهای دیگر رسید.

سودان با ۱۵ تلاش برای کودتا، بروندی با ۱۱ مورد و بروکینافاسو با ۱۱ مورد، رکورددار تلاش نظامیان برای در دست گرفتن قدرت بوده اند. اما در لیبی، گینه، چاد و اغلب کشورهای آفریقایی دیگر نیز همواره کودتا روی داده است. به باور کارشناسان روابط بین الملل و همچنین متخصصین مطالعات امنیت ملی، بخش مهمی از دلایل بروز کودتا در کشورهای آفریقایی، ریشه در دو عامل داشته است:

۱.برجای ماندن میراث استعمار غرب و تلاش مداوم برای برآوردن رهبران وابسته و دست پرورده.

۲.تبعات ناشی از رقابت قدرت ها در دوران جنگ سرد.

اگر چه حالا چند دهه از دوران جنگ سرد پایان یافته ست اما در هر حال، هنوز هم رقابت بین قدرت ها، موضوعی حیاتی و مهم است و بر سرنوشت آفریقا نیز تاثیر می گذارد. صد البته یگانه عامل بروز کودتاهای متعدد در کشورهای آفریقایی را نمی توان در مداخله خارجی خلاصه کرد و باید به ظرفیت های داخلی و تاثیر فاکتورهای بومی نیز اشاره کرد.

همچنان که گفته شد؛ میراث استعمار تأثیر منفی عمیقی بر کشورهای آفریقایی گذاشته است. اما در مقطع پسااستعمار و در واقع پس از به دست آوردن استقلال نیز، بسیاری از کشورهای آفریقایی، با وجود تلاش برای ایجاد سیستم های دموکراتیک و با ثبات، باز هم دچار مشکل شدند و موضوعاتی همچون نابرابری ‌های اجتماعی - اقتصادی، شکاف ‌های قومی قبیله ای و نهادهای شکننده و خلأ قدرت، شرایط را به سوی مسیری سوق داد که اغلب کشورهای آفریقا مستعد مداخلات نظامی شوند.

در بسیاری از کشورهای آفریقایی تنش های قومی و مذهبی نقش مهمی در دامن زدن به ناآرامی ها و فراهم کردن زمینه برای کودتا داشته است. رقابت خشن برای رسیدن به منافع و رانت های عظیم، به حاشیه راندن گروه‌های خاص و جنگ قدرت در امتداد خطوط قومی و مذهبی، شکاف‌های اجتماعی را تشدید کرده و شرایط را برای مداخلات نظامی ایجاد کرده است.

در اغلب این کشورها، ساختارهای ضعیف حکومتی، فساد، و نهادهای سیاسی رو به فروپاشی و وخامت، به ایجاد محیطی برای سربرآوردن کودتاگران کمک کرده است. در این کشورها، عوامل مهمی همچون تبعیض و نابرابری‌ اقتصادی، فقر گسترده و کمبود فرصت‌ها باعث نارضایتی مردم شده ‌اند. به همین خاطر، نظامیان غالبا با این بهانه کودتا می کنند که هدف آنها، رسیدگی به نارضایتی ها و ایجاد اصلاحات اجتماعی و اقتصادی است.

این در حالی است که کودتاها اغلب به جای کاهش چالش های اقتصادی - اجتماعی پیش روی کشورهای آفریقایی، در دراز مدت، فقر و خشونت را تشدید می کنند. در ایستگاه نخست کودتا، فرماندهان کودتاگر، تصمیم و اشتیاق برای اعمال اصلاحات گسترده سیاسی از طریق حذف رهبران قدیمی متهم به حکومت استبدادی را مطرح می کنند اما کمی آن سوتر، خودشان هم در دام استفاده از مواهب قدرت بدون نظارت افتاده و اصول دموکراتیک و ثبات نهادی را تضعیف کرده و با تشدید بی ثباتی، مانع توسعه بلندمدت آفریقا می شوند.

علاوه بر عوامل مهمی که در بالا بدانها اشاره شد، قاره آفریقا و صحراها و اراضی گسترده و غیرقابل کشورها، باعث شده که این قاره، مامن و فضایی برای تحرک و نشو و نمای گروه های افراطی و تروریستی و رقابت بین آنها باشد. حال باید دید، نظامیانی که هدایت کودتا را در دست گرفته اند؛ تا چه اندازه با گروه های تندرو تعامل می کنند و آیا اجازه می دهند که آنها به طور مستقیم در حکومت دخیل شوند یا خیر.

کد خبر 5847812

منبع: مهر

کلیدواژه: آفریقا کودتا کشور نیجر روسیه رژیم صهیونیستی اوکراین ایالات متحده امریکا نتانیاهو فلسطین عراق سوئد قرآن ترکیه مسکو ولادیمیر پوتین قرآن کریم دانمارک کشورهای آفریقایی کشورهای آفریقا کشور آفریقایی رئیس جمهور برای کودتا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۲۷۹۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آستین: نیرو‌های روسیه در نیجر به نیرو‌های آمریکایی دسترسی ندارند

لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده تایید کرد که نیرو‌های روسیه در همان پایگاهی در نیجر مستقر هستند که سربازان آمریکایی هستند. وی خاطرنشان کرد: روس‌ها در یک مجتمع جداگانه هستند و به نیرو‌های آمریکایی یا تجهیزات ما دسترسی ندارند.

اوایل روز جمعه، خبرگزاری روسی ریا نووستی به نقل از یک مقام پنتاگون اعلام کرد که روسیه و آمریکا تا زمانی که نیرو‌های آمریکایی از نیجر خارج شوند، پایگاه هوایی ۱۰۱ را به اشتراک می‌گذارند. این رسانه گزارش داد که نیرو‌های روسیه در این مدت برای "آموزش نیرو‌های محلی در مبارزه با تروریسم" وارد شدند.

اخیرا یک منبع دولتی در کشور نیجر تاکید کرد که واشنگتن باید یک جدول زمانی را برای خروج نیرو‌های آمریکایی از نیجر ارائه کند و نیرو‌های خود را از این کشور آفریقایی خارج کند. پس از لغو قرارداد همکاری نظامی با آمریکا، نیرو‌های آمریکایی دیگر حق انجام هیچ گونه آموزش یا تحرکی در خاک نیجر را ندارند و لغو این توافق به معنای ممنوعیت همه فعالیت‌های آنهاست. اخیرا، سخنگوی پنتاگون با اشاره به اینکه پنتاگون مذاکرات با نیجر را برای حفظ نیروهایش در این کشور آغاز کرده تاکید کرد که ایالات متحده به ماموریت خود برای مبارزه با تروریسم در منطقه ساحل، به رغم تایید خروج نظامی خود از نیجر، ادامه خواهد داد.

گاردین پیش از این گزارش داد که ایالات متحده بیش از هزار نفر از نیرو‌های خود را از نیجر خارج خواهد کرد. این اقدام، یک پیروزی استراتژیک برای روسیه خواهد بود.

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل بین‌الملل